Depressie

Wat is depressie?

Depressie (ernstige depressieve stoornis) is een veel voorkomende en ernstige medische aandoening die een negatieve invloed heeft op hoe je je voelt, hoe je denkt en hoe je handelt. Gelukkig is het ook te behandelen. Depressie veroorzaakt gevoelens van verdriet en/of een verlies van interesse in activiteiten die je ooit leuk vond. Het kan leiden tot diverse emotionele en fysieke problemen en kan je vermogen om te functioneren op je werk en thuis verminderen.

Verschil depressie en verdriet of rouw/sterfgeval

Depressie is iets anders dan verdriet of rouw/sterfgeval. Het overlijden van een dierbare, het verlies van een baan of het beëindigen van een relatie zijn moeilijke ervaringen voor een persoon om te doorstaan. Het is normaal dat gevoelens van verdriet of verdriet ontstaan als reactie op dergelijke situaties. Degenen die verlies ervaren, kunnen zichzelf vaak omschrijven als ‘depressief’. Maar verdrietig zijn is niet hetzelfde als depressie zijn. Een rouwproces is voor iedereen anders, en kan enkele kenmerken van een depressie vertonen. Zowel rouw als depressie kunnen gepaard gaan met intens verdriet en jezelf terugtrekken van je gebruikelijke activiteiten. Maar er zijn ook verschillen tussen depressie en verdriet/rouw. Een aantal verschillen zijn:

• Bij verdriet komen de pijnlijke gevoelens in golven en zijn deze ook vaak vermengd met positieve herinneren aan je dierbare overledene. Bij een (ernstige) depressie is je stemming en/of interesse (plezier) gedurende het grootste deel van de 2 weken verminderd.
• Bij verdriet blijft het gevoel van eigenwaarde meestal behouden. Bij een ernstige depressie komen gevoelens van niet goed genoeg zijn,  waardeloosheid en zelfhaat vaak voor.
• Bij verdriet kunnen gedachten aan de dood naar boven komen als je denkt aan of fantaseert over het “vergezellen” van de overleden geliefde. Bij een ernstige depressie zijn gedachten gericht op het beëindigen van iemands leven vanwege het gevoel waardeloos te zijn of het niet verdienen om te leven of niet in staat te zijn om te gaan met de pijn van een depressie.

Verdriet en depressie kunnen naast elkaar bestaan Voor sommige mensen kan het overlijden van een dierbare, het verliezen van een baan of het slachtoffer zijn van een fysieke aanval of een grote ramp leiden tot depressie. Wanneer verdriet en depressie samen voorkomen, is het verdriet ernstiger en duurt het langer dan verdriet zonder depressie.

Onderscheid maken tussen rouw en depressie is belangrijk en kan mensen helpen bij het krijgen van de hulp, ondersteuning of behandeling die ze nodig hebben.

Symptomen depressie

De symptomen van een depressie kunnen erg variëren en kunnen ook de de mate verschillend (mild tot ernstig). Een aantal symptomen van depressie kunnen zijn:

• Verdrietig voelen of een depressieve bui hebben.
• Verlies van interesse of plezier in activiteiten waar je voorheen van kon genieten.
• Veranderingen in eetlust – gewichtsverlies of gewichtstoename die geen verband houden met een dieet.
• Moeite met slapen of juist te veel slapen.
• Verlies van energie of verhoogde vermoeidheid.
• Toename van doelloze fysieke activiteit (bijv. onvermogen om stil te zitten, ijsberen, handenwringen) of vertraagde bewegingen of spraak (deze acties moeten ernstig genoeg zijn om door anderen waarneembaar te zijn).
• Je waardeloos of schuldig voelen.
• Moeite met denken, concentreren of beslissingen nemen.
• Gedachten aan dood of zelfmoord.

Symptomen moeten ten minste twee weken aanhouden en moeten een verandering in je vorige niveau van functioneren vertegenwoordigen om de diagnose depressie te kunnen stellen.Ook kunnen medische aandoeningen (bijv. schildklierproblemen, een hersentumor of vitaminetekort) symptomen van depressie nabootsen, dus het is belangrijk om algemene medische oorzaken uit te sluiten.

Als we kijken naar psychische problemen die vaak voorkomen in Nederland is een depressie een van de meest voorkomende problemen. Uit onderzoek blijkt dat in Nederland ongeveer 1 op de 5 mensen ooit een depressie doormaakt. Depressie kan op elk moment optreden, maar verschijnt gemiddeld voor het eerst tijdens de late tienerjaren tot midden twintig. Vrouwen hebben meer kans dan mannen om een depressie te ervaren. Sommige onderzoeken tonen aan dat een derde van de vrouwen tijdens hun leven een depressieve episode doormaakt. Er is een hoge mate van erfelijkheidsgraad (ongeveer 40%) wanneer eerstegraads familieleden (ouders/kinderen/broers en zussen) een depressie hebben.

Hoe ontstaat een depressie?

Er zijn verschillende (risico)factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van een depressie. Depressie kan iedereen treffen, zelfs iemand die in relatief ideale omstandigheden lijkt te leven. Soms is er een trigger voor depressie. Levensveranderende gebeurtenissen, zoals een sterfgeval, het verliezen van je baan of een bevalling, kunnen dit veroorzaken. Mensen met een familiegeschiedenis van depressie hebben meer kans om het zelf te ervaren. Maar je kunt ook depressief worden zonder duidelijke reden.

Zoals je ziet is er niet 1 antwoord op de vraag “Hoe ontstaat een depressie?” maar zijn er verschillende factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van een depressie. We zullen een aantal van deze factoren toelichten.

Stressvolle gebeurtenissen

De meeste mensen nemen de tijd om stressvolle gebeurtenissen, zoals een sterfgeval of een verbroken relatie, te verwerken. Wanneer deze stressvolle gebeurtenissen plaatsvinden, neemt het risico om depressief te worden toe als je daarna probeert je problemen zelf op te lossen en vrienden en familie bijvoorbeeld niet meer ziet en je je van hen afsluit.

Familiegeschiedenis

Als iemand in uw familie in het verleden een depressie heeft gehad, zoals een ouder of zus of broer, is de kans groter dat u deze ook krijgt. Als een identieke tweeling bijvoorbeeld een depressie heeft, heeft de andere een kans van 70 procent om de ziekte ergens in het leven te krijgen.

Eenzaamheid

Gevoelens van eenzaamheid kunnen het risico op het ontstaan van een depressie vergroten. Dit kan door allerlei gebeurtenissen worden veroorzaakt zoals afgesneden zijn van je familie en vrienden. Contact maken met anderen is niet alleen een plezierige manier om de tijd door te brengen. Het is een vrij belangrijk aspect van welzijn. Mensen zijn tenslotte sociale wezens en te weinig sociale interactie kan een ernstige impact hebben op je gezondheid.

Persoonlijkheid

Je bent mogelijk kwetsbaarder voor depressie als je bepaalde persoonlijkheidskenmerken hebt, zoals een laag zelfbeeld of erg kritisch bent naar jezelf toe. Dit kan zijn vanwege de genen die je van je ouders hebt geërfd en/of je vroege levenservaringen.

Bevallen

Sommige vrouwen zijn bijzonder kwetsbaar voor depressie na de zwangerschap. De hormonale en fysieke veranderingen, evenals de extra verantwoordelijkheid van een nieuw leven, kunnen leiden tot postnatale depressie.

Alcohol en drugs

Wanneer het leven hen in de steek laat grijpen sommige mensen naar alcohol en drugs om deze pijn te verdoven.Dit kan leiden tot een depressie. Cannabis kan je helpen ontspannen, maar er zijn aanwijzingen dat het ook depressies kan veroorzaken, vooral bij tieners. “Je verdriet verdrinken” met een drankje is ook niet aan te raden. Alcohol beïnvloedt de chemie van de hersenen, waardoor het risico op depressie toeneemt.

Ziekte

Tot slot kan ook een langdurige of levensbedreigende ziekte tot een grotere kans op een depressie leiden. Hoofdletsel is ook een vaak onder-erkende oorzaak van depressie. Een ernstig hoofdletsel kan stemmingswisselingen en emotionele problemen veroorzaken.

Hoe wordt een depressie behandeld?

Ondanks dat veel mensen in hun leven te maken krijgen met een depressie is het een psychische stoornis die over het algemeen goed te behandelen is. Het grootste gedeelte van de mensen met een depressie reageert uiteindelijk goed op de behandeling, en bijna alle patiënten krijgen op zijn minste enige verlichting van hun symptomen. Er zijn verschillende manieren om een depressie te behandelen. Belangrijk hierbij is dat je hulp inschakelt van een professional die samen met jou kan kijken wat het beste werkt voor jou. Online vind je tal van tips en behandelingen, maar er is niet één behandeling die voor iedereen werkt. Behandelingen die wij hier toelichten zijn bewezen effectief bij veel mensen, maar hoeven dus niet voor iedereen te werken.

Voorafgaand aan een diagnose of behandeling van een depressie moet een gezondheidswerker een grondige diagnostische evaluatie uitvoeren, inclusief een interview en een lichamelijk onderzoek. In sommige gevallen kan een bloedonderzoek worden gedaan om er zeker van te zijn dat de depressie niet te wijten is aan een medische aandoening zoals een schildklierprobleem of een vitaminetekort (het omkeren van de medische oorzaak zou de depressie-achtige symptomen verlichten). De evaluatie zal specifieke symptomen van depressie identificeren en medische en familiegeschiedenissen onderzoeken, evenals culturele en omgevingsfactoren met als doel een diagnose te stellen en een actieplan te plannen.

De behandeling van een depressie bestaat veelal uit een vorm van therapie, eventueel in combinatie met medicijnen.

Psychotherapie bij depressie

Bij een milde depressie worden vaak alleen gebruik gemaakt van een behandeling met behulp van psychotherapie, ofwel “praattherapie”. Voor matige tot ernstige depressie wordt psychotherapie vaak gebruikt in combinatie met antidepressiva. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is effectief gebleken bij de behandeling van depressie. CGT is een vorm van therapie gericht op het oplossen van problemen in het heden. CGT helpt een persoon om vervormde / negatieve gedachten te herkennen met als doel gedachten en gedrag te veranderen en om te zetten naar een positieve manier van reageren op uitdagingen.

Psychotherapie kan betrekking hebben op het individu, maar het kan ook anderen omvatten. Gezins- of relatietherapie kan bijvoorbeeld helpen om problemen binnen deze relaties aan te pakken. Groepstherapie brengt mensen met vergelijkbare ziekten samen in een ondersteunende omgeving en kan jou helpen te leren hoe anderen in vergelijkbare situaties omgaan.

Afhankelijk van de ernst van de depressie kan de behandeling enkele weken of veel langer duren. In veel gevallen kan een aanzienlijke verbetering worden bereikt in 10 tot 15 sessies.

Depressie behandeling met medicijnen

Er zijn verschillende aspecten die bij kunnen dragen aan een depressie, zoals ook de hersenchemie. Daarom kan ook antidepressiva voorgeschreven worden om iemands hersenchemie te helpen wijzigen. Antidepressiva kunnen binnen de eerste 2 weken van het gebruik enige verbetering opleveren, maar veelal is verbetering pas zichtbaar/merkbaar na 2 tot 3 maanden. Medicijnen en dergelijke bespreek je altijd met je psychiater, hij/zij kan kijken of de dosis eventueel gewijzigd moet worden of een ander middel beter kan werken indien het niet het gewenste resultaat oplevert.

Depressie behandeling met Elektroconvulsietherapie (ECT)

Wanneer je een depressie ervaart zal er veelal eerst gekeken worden wat psychotherapie voor jou kan betekenen. Eventueel kunnen daarna dan nog medicijnen worden voorgeschreven. In ernstige gevallen van depressie, waar niet op andere behandelingen goed wordt gereageerd, kan er ook nog Elektroconvulsietherapie (ECT) ingezet worden. ECT omvat een korte elektrische stimulatie van de hersenen terwijl de patiënt onder lichte narcose is. Een patiënt krijgt doorgaans twee tot drie keer per week ECT voor in totaal zes tot twaalf behandelingen. Het wordt meestal uitgevoerd door een team van getrainde medische professionals, waaronder een psychiater, een anesthesist en een verpleegkundige of arts-assistent. ECT wordt sinds de jaren veertig van de vorige eeuw gebruikt en vele jaren van onderzoek hebben geleid tot grote verbeteringen en de erkenning van de doeltreffendheid ervan als een reguliere behandeling in plaats van een “laatste redmiddel”.

Zelfhulp en coping

We hebben net verschillende behandelingen kort toegelicht waarvoor je een professional in moet schakelen. Wanneer je een depressie hebt zijn er ook een aantal dingen die je zelf kunt doen om de symptomen van de depressie te verminderen.

1. Lichaamsbeweging:Allereerst helpt het voor veel mensen om regelmatig te bewegen, lichaamsbeweging kan een positief gevoel creëren en de stemming verbeteren.
2. Voldoende en regelmatige slaap: Voldoende goede slaap krijgen en een goede dag- en nachtritme kan helpen. Wanneer je kampt met een depressie kan de verleiding groot zijn om lang in je bed te blijven liggen, maar probeer je ritme stabiel te houden. Wanneer je overdag veel gaat slapen kan dit juist je depressieve gevoelens versterken. Daarnaast zorgt een goede nachtrust ervoor dat je overdag ook actiever bent.
3. Gezond eten: Goed en gezond eten is ook belangrijk. Dit begint al met een goed ontbijt, en geen maaltijden over te slaan. Wanneer je regelmatig een maaltijd overslaat zal je lichaam sneller overschakelen naar de overlevingsstand omdat je energielevel dan te laag is. Deze overlevingsstand zorgt ervoor dat er stresshormonen vrij komen die je depressieve gevoelen kunnen versterken. Daarnaast is het belangrijk voldoende vitamines en mineralen binnen te krijgen, een tekort hiervan wordt wel eens in verband gebracht met depressieve gevoelens. Wanneer je twijfelt of je depressie mogelijk hierdoor wordt versterkt, overleg dit dan met je huisarts.
4. Vermijd alcohol: (overmatig) alcoholgebruik en depressie gaan vaak gepaard. Zo kan het overmatig drinken van alcohol ervoor zorgen dat je je lusteloos en somber voelt. Maar kan het ook zorgen voor verschillende problemen, denkt bijvoorbeeld aan problemen binnen je relatie, op je werk of slecht slapen. Deze problemen kunnen weer zorgen voor sombere gedachtens en depressieve gevoelen versterken.

Hulp zoeken bij depressie

Depressie is een echte ziekte en er is hulp beschikbaar. Met de juiste diagnose en behandeling zal de overgrote meerderheid van de mensen met een depressie het overwinnen. Als je symptomen van depressie ervaart, is een eerste stap om je huisarts te raadplegen. Je huisarts zal vragen naar je klachten en kijken of er verbanden zijn met andere lichamelijke en psychische aandoeningen. Vervolgens kunnen eventuele vervolgstappen worden besproken. De huisarts kan je bijvoorbeeld doorsturen naar de praktijkondersteuner (POH-ggz) om een beter beeld van jou te krijgen en de situatie te evalueren om te kijken wat voor jou mogelijk het beste kan werken. De huisarts zal jou voorlichting geven en samen met jou een behandelplan opstellen. Hierin horen dingen te staan die je zelf kan doen, en wat de volgende stappen zijn wanneer de klachten aanhouden.

Hulplijn depressie

Tot slot wijs ik je graag nog op een aantal hulplijnen die soms 24/7 te bereiken zijn en anders op werkdagen. Je krijgt hier veelal een ervaringsdeskundige aan de lijn die een luisterend oor kan bieden. Het bied je de mogelijkheid om geheel anoniem je hart te luchten, dit kan voor sommige mensen fijner zijn dan dit te doen bij familie of vrienden. Een aantal van deze hulplijnen zijn op onderstaande nummers en tijden te bereiken.

• de Luisterlijn: 0900 0767 (24/7 bereikbaar)
• MIND Korrelatie: 0900 1450 (maandag t/m vrijdag van 09:00 tot 21:00 uur)</li >
• ADF Stichting: 0343 – 753 009 (maandag t/m vrijdag van 9:00 tot 13:30 uur)