Mindfulness

Wat is mindfulness?

We beginnen bij het begin, wat is mindfulness nou eigenlijk? In het kort betekent mindfulness het vermogen om volledig aanwezig te zijn in het moment. Het is de kwaliteit van aanwezig zijn en volledig betrokken te zijn bij alles wat we op dit moment. Dit betekent vrij van afleiding of oordeel en bewust van onze gedachten en gevoelens zonder hierin verstrikt te raken. Dit moment-tot-moment bewustzijn wordt getraind door middel van meditatie. Op deze manier kun je de vaardigheid van mindfulness opbouwen, zodat je dit kan toepassen in het dagelijks leven. Door de geest te leren aanwezig te zijn, leren we onszelf om meer aandachtig te leven, dit is vooral nuttig wanneer we worden geconfronteerd met uitdagende omstandigheden of moeilijke situaties.

Wat is het verschil tussen mindfulness en mediteren?

Mindfulness en meditatie worden vaak door elkaar gebruikt, en som ook met elkaar verward. Want wat is nou eigenlijk het verschil tussen mindfulness en meditatie?

Wat veel mensen verwarrend vinden aan mindfulness is dat het geen tijdelijke gemoedstoestand is, zoals die aanwezig is tijdens meditatie en dan voor de rest van de dag verdwijnt. Mindfulness is een manier van leven waarin we in staat zijn om een stap terug te doen en in elke situatie in het huidige moment te kunnen zijn.

Mindfulness kan stress of andere moeilijkheden niet elimineren. Maar door ons bewust te worden van onaangename gedachten en emoties die ontstaan door uitdagende situaties, hebben we meer keuze in hoe we deze situaties in het moment kunnen aanpakken. Het biedt dus ook een betere kans om kalm en empathisch te reageren wanneer je wordt geconfronteerd met stress of andere uitdagingen. Uiteraard betekent het beoefenen van mindfulness niet dat we nooit boos kunnen worden, maar het stelt je eerder in staat om meer bedachtzaam te zijn in hoe je wilt reageren; of dat nu kalm en empathisch is, of misschien af en toe met wat meer woede.

Als we dan kijken naar meditatie, kunnen we dit eigenlijk zien als het oefenterrein om mindfulness te leren. Wanneer je wilt beginnen met mindfulness zal je al snel in aanraking komen met meditatie. Dit wordt vaak gebruikt om voor een beperkte tijd vertrouwd te raken met het hier en nu. Na verloop van tijd helpt het regelmatig oefenen van mindfulness ons echter om het vermogen te ontwikkelen om de hele dag aanwezig te zijn, elke dag.

De invloed van mindfulness meditatie op onze hersenen

Wist je dat mindfulness meditatie niet alleen onze manier van denken en ons perspectief kan veranderen maar ook zelfs de vorm van onze hersenen kan veranderen? Diverse neuroimaging-meditatie studies hebben aangetoond dat 8 weken mindfulness meditatie ook echt onze hersenen verandert, waardoor ze als het ware nieuwe connectie leggen naar meer positieve gedachten en emoties.

Maar hoe werkt mindfulness meditatie dan precies? Om te beginnen stelt meditatie ons in staat om van hoogfrequente hersengolven naar een lagere frequentie te gaan. Dit zorgt ervoor dat bepaalde delen van de hersenen worden geactiveerd, en mogelijk nog belangrijker, bepaalde delen gedeactiveerd. Het kan bijvoorbeeld de neurologische verbindingen met de mediale prefrontale cortex, oftewel het ‘ik-centrum’, verminderen. Hierdoor kunnen dingen als angst, stress en ongerustheid afnemen. Meditatie kan op zijn beurt ook weer nieuwe wegen bouwen naar de delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor eigenschappen zoals besluitvorming en focus.

En het blijft niet alleen bij het leggen van nieuwe verbindingen, maar het kans zelfs de vorm van de hersenen veranderen! Een proces dat we neuroplasticiteit noemen. Onderzoek toont aan dat het gebied dat verantwoordelijk is voor emotionele regulatie, planning en probleemoplossing toeneemt bij het regelmatig beoefenen van meditatie, evenals het gebied dat verantwoordelijk is voor leren en geheugen. Daar tegenover staat ook dat de amygdala, die onder andere reguleert hoe we stress en angst ervaren, juist in omvang afneemt.

Wat zijn de voordelen van mindfulness?

Er is niet voor niks een hype rondom mindfulness. Ondanks dat het voor mensen soms wat zweverig kan klinken, kan het verschillende voordelen voor je opleveren. Mensen die hun leven mindful leven rapporteren vaak verhoogde niveaus van geluk, acceptatie, mededogen, en geduld, maar ook verbetering in persoonlijke relaties, het reguleren van emoties en snellere informatieverwerking. Daarnaast hebben deze mensen lagere niveaus van stress, frustratie, negatieve emoties en verdriet. Er zijn ook verschillende onderzoeken die dit bevestigen.

De eerste stappen van mindfulness

Mindfulness is een process dat veel oefening vergt. Als je wilt beginnen met mindfulness zijn er verschillende stappen die je kunt ondernemen. Door de toenemende populariteit zijn er tegenwoordig namelijk tal van manieren om te oefenen. Zo zijn er diverse trainingen op locatie die je kunt volgen waarbij je persoonlijk via een docent wordt begeleid, zijn er diverse apps, YouTube video’s en online programma’s, maar ook hele opleidingen die je kunt volgen.

Als je net begint met mindfulness, is een geleide mindfulness-meditatie – geleid door een leraar persoonlijk of online via bijvoorbeeld een video of app misschien een goede plek om te beginnen. Het hebben van een vertrouwde, ervaren docent die je door de basisstappen leidt, kan de sleutel zijn om het meeste uit de ervaring te halen. Als je echter laagdrempelig wilt beginnen kun je beginnen met het oefenen van mindfulness-meditatie via Youtube of een mindfulness app.